Potrzeba globalnego porozumienia dla przyrody i ludzi

Jesteśmy pierwszym pokoleniem, które zdaje sobie sprawę z tego, jak wielką wartość stanowi dla nas przyroda i jak negatywny mamy na nią wpływ. Możemy być też ostatnim pokoleniem, które jest jeszcze w stanie cokolwiek naprawić. Globalne porozumienie jest koniecznością.

Tak mniej więcej brzmi podsumowanie najnowszego Living Planet Report przygotowywanego co 2 lata wspólnie przez WWF i Londyńskie Towarzystwo Zoologiczne (Zoological Society of London; ZSL). To kolejny alarmujący raport (po niedawnym raporcie IPCC) dotyczący negatywnego wpływu ludzi na środowisko. Czego się z niego dowiadujemy?

czaszki zwierzat porozumienie dla przyrody
Jaki jest nasz wpływ na przyrodę? / Źródło: Unsplash; Foto: Anudariya Munkhbayar

Niszczymy naszą planetę!

Jako ludzkość każdego dnia korzystamy z zasobów środowiska praktycznie bez ograniczeń. Chyba nie ma sektora gospodarki, który by tego nie robił. Dlatego nie powinny nas raczej dziwić poniższe skutki:

  • od 1950 roku ze światowych oceanów zabrano blisko 6 miliardów ton ryb i owoców morza;
  • ponad 20% powierzchni Amazonii zniknęło w przeciągu zaledwie 50 lat;
  • szacuje się, że 90% wszystkich ptaków morskich na świecie ma w żołądkach fragmenty plastiku;
  • rolnictwo komercyjne doprowadziło do utraty blisko 40% lasów w rejonie tropikalnym i subtropikalnym;
  • w ciągu zaledwie 30 lat świat stracił blisko połowę koralowców z płytkich wód;
  • rabunkowa gospodarka i rozwój akwakultury doprowadził do zaniku 30-50% lasów namorzynowych w ciągu ostatnich 50 lat;
  • powierzchnia terenów podmokłych skurczyła się aż o 87%;
  • od 1970 do 2014 roku średni spadek w wielkości populacji kręgowców wyniósł 60%;
  • populacje gatunków słodkowodnych zmniejszyły się od roku 1970 średnio o 83%;
  • degradacja gleb poważnie wpływa na 75% ekosystemów lądowych i dobrobyt ponad 3 miliardów ludzi;
  • w ciągu ostatnich 50 lat nasz ślad ekologiczny zwiększył się o blisko 190%;
  • obecnie tylko 1/4 obszarów lądowych Ziemi jest wolna od wpływu działalności człowieka.
slad ekologiczny porozumienie dla przyrody
Największy wpływ na nasz ślad ekologiczny ma spalanie paliw kopalnych / Źródło: Living Planet Report 2018

Przerażające są te dane, prawda? Ale czy nie pasują one idealnie do starotestamentowych słów:

(…) bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną; abyście panowali nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi.

Brawo my…

Gospodarka zależy od zasobów przyrody

Oczywiście niszcząc przyrodę uzyskujemy całą masę wymiernych korzyści. Dla przykładu specjaliści szacują, że do celów leczniczych i przemysłowych używanych jest od 50,000 do 70,000 roślin. Żeby zbudować baterie do samochodów elektrycznych, albo do naszych smartfonów potrzeba całkiem pokaźniej listy pierwiastków. Mimo, że wciąż przybywa odnawialnych źródeł energii, to nadal większość wytwarzanej energii pochodzi ze spalania paliw kopalnych, co przyczynia się niechybnie do klimatycznej katastrofy.

Na potrzeby rolnictwa i hodowli zwierząt wycinane są całe połacie drogocennych lasów. Swoje robi też rozrastanie się miast i wszelkiej infrastruktury oraz górnictwo. Wprawdzie co roku wyrasta około 5 miliardów nowych drzew, ale jednocześnie umiera 15 miliardów, czyli rocznie tracimy 10 miliardów drzew mniej  Naukowcy szacują, że od początku istnienia cywilizacji liczba drzew spadła o 46% (sprawdźcie przy okazji ile jest drzew na świecie).

porozumienie dla przyrody wycinka drzew
Wycinka drzew w okolicach Lądka Zdroju / Źródło: zasoby własne

Dzięki zwierzętom zapylanych jest 87% wszystkich kwitnących roślin. Z kolei zboża (z których część jest wiatropylna) stanowią 35% globalnej produkcji żywności. Nie da się ukryć, że bez przyrody nie mielibyśmy co do garnka wrzucić. Generalnie, jak podliczono grosz do grosza, to wyszło, że w skali globalnej cała planeta dostarcza nam usług o wartości około 125 bilionów dolarów rocznie. Nie-wy-o-bra-żal-ne! A my chcemy od Ziemi wciąż więcej i więcej…

Wielkie Przyspieszenie

Co to za termin? Oznacza on niespotykane w historii naszej planety zjawisko (a może raczej plagę?) związane z rosnącą ludzką populacją i wzrostem gospodarczym. Skutkiem tego jest zwiększone zapotrzebowanie na energię, glebę i wodę oczywiście kosztem całej biosfery. Naukowcy są zdania, że żyjemy już w nowej epoce geologicznej – antropocenie.

Najłatwiej będzie się zorientować w globalnych trendach związanych z wpływem człowieka na środowisko patrząc na poniższe dwie grafiki.

trendy-ekonomiczno-spoleczne-raport-wwf-2018
Trendy ekonomiczno-społeczne od roku 1750 / Źródło: Living Planet Report 2018
Trendy wielkiego przyspieszenia, czyli de facto działalności człowieka / Źródło: Living Planet Report 2018

Jak czytamy w najnowszym raporcie WWF, ludzkość już przekroczyła limity bezpieczeństwa w czterech kategoriach: zmian klimatu, integralności biosfery, przepływów biogeochemicznych (dotyczących związków azotu i fosforu) oraz zmian systemów lądowych. Dlatego nie ma czasu na dalsze dywagacje tylko czas działać.

Nowe porozumienie dla natury i dla ludzi

Degradacja środowiska, wraz z zanieczyszczenie plastikiem oraz globalnym ociepleniem, stanowią obecnie najpoważniejsze wyzwanie przed jakim stoi ludzkość. Niestety, realizacja aktualnie obowiązujących celów środowiskowych zapewni jedynie tzw. kontrolowany upadek. Będziemy niby coś robić, ale będziemy i tak oglądać tragiczne skutki naszych niewystarczających działań. No chyba że wybawienie zapewni nam prywatne finansowanie ochrony środowiska.

Autorzy najnowszego wydania Living Planet Report wzywają jednak do zawarcia nowego, bardziej ambitnego globalnego porozumienia dla przyrody i ludzi. Rok 2020 wydaje się odpowiedni przynajmniej z dwóch powodów. Po pierwsze: to właśnie wtedy świat dokona samoooceny realizacji celów zrównoważonego rozwoju (Sustainable Development Goals), postanowień porozumienia klimatycznego i założeń Konwencji o bioróżnorodności. Po drugie: rok 2020 jest całkiem blisko, więc nie odwlekamy wypracowania porozumienia, a jednocześnie mamy jeszcze czas na przygotowanie jego szczegółowych zapisów.

globalne porozumienie dla przyrody
My potrzebujemy przyrody bardziej niż ona nas / Źródło: Unsplash; Foto:
Shane Rounce

Czy takie porozumienie jest nierealne? Niekoniecznie! W historii ludzkości już parę takich „nierealnych” planów zostało zrealizowanych. Chociażby misja Apollo 11, wyprawa Krzysztofa Kolumba czy pokonanie obcych w „Dniu Niepodległości”. Przecież Protokół Montrealski powstrzymał rozrastanie się dziury ozonowej, która była jednym z ważniejszych środowiskowych tematów w latach 80 i 90-tych. Myślicie, że uda nam się ochronić naszą planetę?

 

Źródła: Living Planet Report 2018, IPBES Assessment Report 2018 

The form you have selected does not exist.