Tetra Pak – ekologiczne opakowania czy nie?

Do tej pory zdawało nam się, że opakowania Tetra Pak są mało ekologiczne (przecież w uproszczeniu to karton sklejony z folią i aluminium). Ale gdy zgłębiliśmy temat okazało się, że to bardziej skomplikowane zagadnienie. Nie wierzycie?

Na wstępie musimy wspomnieć o tym, że w naszym poprzednim wpisie dotyczącym tematu zero odpadów podaliśmy różne statystyki z zakresu sposobów gospodarowania odpadami w państwach Unii Europejskich i tym samym pochwaliliśmy niektóre kraje, które wykazują tylko 1% odpadów trafiających na składowiska.

Dostaliśmy jednak komentarz od osoby znającej się na rzeczy, która nas uświadomiła, że tak niskie wartości składowanych odpadów są niestety wynikiem… kreatywnej księgowości (cóż za rozczarowanie). Kraje szczycące się najniższymi wskaźnikami stosują różne sztuczki w Excelu i przesyłają ekologicznie wyglądające oficjalne dane do różnych organizacji. A my później możemy już przytaczać nieco wypaczone dane chociażby Eurostatu.

Nie myślcie sobie jednak, że przez te kombinacje ze statystykami porzuciliśmy ideę zero odpadów. Sami dobrze wiecie, że nie od razu Rzym w Polsce zbudowano, czyli w tym przypadku sprawnie działający system selektywnej zbiórki odpadów. Wprawdzie pomału statystyki poprawiają się w naszym kraju (i nie chodzi nam o 500+), ale mogłoby być oczywiście dużo lepiej. Dlatego warto poszukać takich opakowań, które można łatwo poddać recyklingowi.

tetrapak
Do wyboru, do koloru, czyli cała rodzina opakowań Tetra Pak / Źródło: wearepackagingfans.com

Co to jest ten cały Tetra Pak?

Chyba każdy z nas zastanawiał się jak są zrobione opakowania Tetra Pak. Nas to męczyło, więc postanowiliśmy nieco zgłębić temat. Z zewnątrz namacalnie czujemy, że to opakowanie kartonowe. Ale jeśli zajrzymy do środka (można spróbować samemu), to przekonamy się, że jest tam jednak coś więcej.

Głównym materiałem we wszystkich opakowaniach z rodziny Tetra Pak jest oczywiście karton. W każdym opakowaniu jest go akurat tyle, żeby nadać mu odpowiednią sztywność, ale przy zachowaniu niskiej masy. Co najważniejsze, karton używany do produkcji jest pochodzenia naturalnego. No tak, przecież jest produkowany z celulozy, a ta jest wytwarzana z drewna.

Drewno, jak wiadomo, jest odnawialnym surowcem. Oprócz kartonu może nam posłużyć również do zrobienia domu albo portfela. Materiał używany przez Tetra Pak do produkcji opakowań pochodzi z lasów z różnych stron świata. Obecnie 41% opakowań jest certyfikowanych w ramach Forest Stewardship Council, ale docelowo ma to być 100%. Jednak w przypadku Europy już teraz według zapewnień firmy 100% kartonu używanego do produkcji opakowań pozwala na dokładne sprawdzenie źródła pochodzenia i spełnia wymagania FSC. Cieszy nas to niezmiernie.

Czy opakowania Tetra Pak są dla nas groźne?

Poza kartonową obudową każde opakowanie Tetra Pak składa się jeszcze z kilku warstw folii polietylenowej oraz z warstwy folii aluminiowej. Z zapakowaną w ten sposób żywnością kontakt ma jedynie folia polietylenowa, która jest dla nas bezpieczna (podobnie jak szkło, które jest wieczne). Wiadomo, folia jest robiona z plastiku, a ten z ropy naftowej, więc każdy chciałby mieć z nią jak najmniej kontaktu.

Całe szczęście w opakowaniach Tetra Pak nie znajdziecie popularnego tworzywa PET, które wcale takie przyjazne dla zdrowia nie jest. Mimo iż PET nie zawiera hormonopodobnego bisfenolu-A (BPA), to badania wykazały, że pierwiastek o nazwie antymon (Sb) potrafi przenikać do wody oraz w jeszcze większym stopniu do soków przechowywanych w butelkach PET. Nie ma PET, ale jest aluminium powiecie.

Layers, Tetra Pak packaging material
Warstwy w opakowaniach Tetra Pak / Źródło: Tetra Pak

Otóż tego aluminium w opakowaniu jest jedynie cieniuteńka warstwa o grubości 6 mikronów – to mniej niż ma ludzki włos! Nie ma ona bezpośredniego kontaktu z płynną zawartością kartonika, ponieważ pokryta jest dwoma warstwami folii PE, więc możecie spać spokojnie (o ile nie pieczecie niczego w folii aluminiowej, bo to akurat może przyczyniać się do rozwoju Alzhaimera i osteoporozy).

Aluminium musi być jednak w takim opakowaniu z uwagi na swoje właściwości aseptyczne. Stanowi również barierę dla tlenu, światła i aromatów pochodzących z zewnątrz. Ogólnie rzecz biorąc opakowanie Tetra Pak to w około 74% karton, plastik to 23%, a aluminium stanowi mniej niż 4%.

Dzięki takiemu składowi i właściwościom poszczególnych warstw całe opakowanie Tetra Pak, jeśli pozostanie nienaruszone, może bez niskich temperatur i konserwantów utrzymać świeżość swojej zawartości nawet do roku czasu. Nieźle.

W 100% odnawialne opakowanie Tetra Pak

Choć trudno w to uwierzyć, to w 2015 roku firma Tetra Pak stworzyła taki rodzaj opakowania, który w 100% składa się z odnawialnych materiałów. O ile z kartonem to nie problem, to jak poradzić sobie z plastikiem? Rozwiązanie pochodzi z Brazylii i nazywa się trzcina cukrowa. To właśnie z niej zrobione zostało otwarcie (nakrętka oraz gwint), a także warstwy wewnątrz kartonu. Ten naturalny plastik ma skład identyczny jak plastik pochodzący z paliw kopalnych, ale jego produkcja jest neutralna dla klimatu.

tetrapak-tetrarex
Tetra Rex, czyli super ekologiczne i zrobione tylko z odnawialnych materiałów odpakowanie produkcji Tetra Pak / Źródło: dairyreporter.com

Nic dziwnego zatem, że szwedzka firma dostała kilka nagród za swój ekologiczny produkt, który od stycznia 2015 roku jest już dostępny na półkach (niestety na razie w krajach skandynawskich i USA). Organizacja Ethical Corporation przyznała najwyższą nagrodę w kategorii Sustainable Innovation. Firma DuPont Performance Materials w tym roku odznaczyła swoim srebrnym medalem opakowanie Tetra Rex Bio-based. No i jeszcze nagroda za najlepsze opakowanie kartonowe od World Beverage Innovation Awards. Nagrody nagrodami, ale czas już dowiedzieć się co nieco o recyklingu tych opakowań.

Czy opakowania Tetra Pak nadają się do recyklingu?

Zgodnie z instrukcją na opakowaniu oraz wytycznymi na kontenerach do selektywnej zbiórki odpadów opakowania Tetra Pak należy wrzucać do żółtych pojemników przeznaczonych na plastik. Przed ich wrzuceniem oczywiście odkręcamy nakrętkę, a sam karton zgniatamy. I co dalej?

Dalej przyjeżdża śmieciarka, która zabiera odpady przeznaczone do recyklingu. Te trafiają do sortowni odpadów, gdzie są mechanicznie i ręcznie sortowane. Opakowania kartonowe są oddzielane od reszty, po czym maszyny prasują je w duże bele. Kolejnym krokiem jest transport do zakładu, który dalej przetworzy tak przygotowany materiał wtórny.

Jesteście ciekawi, czy w Polsce ktoś się tym zajmuje? Okazuje się, że tak. Według informacji z polskiego oddziału Tetra Pak przetwarzaniem kartonów do żywności zajmują się trzy papiernie – Mondi Świecie S.A., TOP S.A. oraz Fabryka Papieru i Tektury „Beskidy” S.A. Ale aktualnie [koniec 2019 r.] praktycznie tylko ten ostatni zakład to robi – sprawdziła to Julia Wizowska w swojej książce „Nie śmieci”.

tetrapak-recycling
Recykling opakowań Tetra Pak jest jak najbardziej możliwy / Źródło: Tetra Pak Facebook

W procesie recyklingu odzyskuje się celulozę w ten sam sposób jak w przypadku innych opakowań papierowych. Wrzuca się opakowania do hydropulpera, zalewa się to wszystko wodą i miesza przez 30 minut (tu możecie zobaczyć schemat). Tyle wystarcza, żeby nastąpiło rozwłóknienie kartonu i powstała wysokiej jakości celuloza pierwotna o długich włóknach. Właśnie taki materiał jest surowcem do dalszej produkcji papieru, tektury albo specjalnych wodoodpornych płyt budowlanych TErO.

Co ciekawe w zakładach papierniczych w Świeciu używana jest specjalna maszyna, która potrafi z tak przygotowanego wsadu wytworzyć niskogramaturowy papier makulaturowy bez dodawania celulozy pierwotnej pochodzącej z drzewa. Oznacza to, że wytworzona z tego materiału tektura falista będzie zrobiona w 100% z odzyskanego materiału. Bardzo nam się podobają takie rozwiązania.

Tetra Pak działa na rzecz środowiska

Oprócz możliwości recyklingu wszystkich opakowań z rodziny Tetra Pak Szwedzi starają się zmniejszać swój wpływ na środowisko także w innych aspektach. W 2015 roku sprawdzili, że emisje dwutlenku węgla w całym łańcuchu produkcyjnym spadły o 15% w stosunku do roku 2010 pomimo tego, że produkcja wzrosła o 16%.

Nie powinno nas to dziwić, bo już teraz stosują w praktyce wiele rozwiązań pozwalających na zmniejszenie zużycia energii. Na przykład we włoskiej fabryce Rubiera korzystają z dobrodziejstw tzw. „free cooling” polegającego na chłodzeniu hal produkcyjnych z wykorzystaniem zimniejszego powietrza zewnętrznego. Dzięki temu zmniejszyli o 15% zapotrzebowanie na chłód.

W fabryce w niemieckim Limburgu obniżyli rachunki za prąd o 500,000 kWh dzięki wymianie oświetlenia na LEDowe. Oszczędzają również na tym, że dostosowują zapotrzebowanie na wentylację do aktualnych potrzeb zakładu. Ale to nie koniec, bo w dalszych planach są kolejne działania we wszystkich fabrykach mające zmniejszyć zużycie energii o ponad 10%.

tetrapak-new-pouring-caps
Tetra Pak doskonale nadaje się do różnych napojów / Źródło: dairyreporter.com

Możecie też sprawdzić samemu jaki wpływ na klimat ma opakowanie, które właśnie kupiliście. Na stronie Tetra Pak dostępny jest kalkulator CO2 pozwalający na obliczenie śladu węglowego dla każdej wersji opakowania dostarczanego przez skandynawską firmę. Dla przykładu popularny litrowy karton przeznaczony do soku to Tetra Brik Aseptic. W wariancie z plastikowym otwarciem jego ślad węglowy od początku procesu produkcyjnego aż do momentu wyjazdu z fabryki to łącznie 52 gCO2e. W przypadku opakowania tej samej wielkości, ale w odnawialnym wariancie Rex to już 29 gCO2e.

Na koniec jeszcze jedno ciekawe porównanie. Według szwedzkiego instytutu IVL szklane opakowanie o pojemności 250 ml ma większy wpływ na klimat (260 g CO2e) niż tej samej pojemności opakowanie Tetra Pak (60 g CO2e). Jeśli więc przez cały rok co tydzień zamiast szklanego opakowania będziecie kupowali kartonową wersję, to 10,4 kg gazów cieplarnianych nie zostanie wyemitowanych. Daje to do myślenia.

Przekonaliście się do opakowań Tetra Pak?

Widać, że niektóre szwedzkie firmy mają we krwi starania o bycie przyjaznym dla środowiska (czytaliście już co robi w tym względzie IKEA?). Oczywiście najlepiej byłoby gdyby w ogóle nie trzeba było stosować opakowań, ale nie ma co się oszukiwać. Nie zawsze i nie wszystko da się kupić bez opakowania (choć w tym sklepie akurat można). Warto jednak wybierać takie produkty, które można ponownie przetworzyć lub wykorzystać.

Po zgłębieniu tematu wiemy, że opakowania Tetra Pak nie są idealne, ale idealnych opakowań nie ma. Więc jeśli musimy, to wybierajmy je z głową mając na względzie zarówno stosowane do produkcji surowce, emisje CO2, jak i możliwości recyklingu.

 

Źródła: Tetra Pak, Recykling Tetra Pak w Polsce, rekarton.pl

The form you have selected does not exist.